เมื่อ Beauty Standard หรือ มาตราฐานความสวยทำพิษ! คุณอาจเคยเข้าใจผิด!  การควบคุมน้ำหนักอาจเป็นพฤติกรรมเสี่ยงของโรคคลั่งผอม กับ โรคล้วงคอหรือเปล่า?  แล้ว 2 โรคนี้ต่างกันตรงไหน? Agnos สรุปมาให้แล้ว

โรคคลั่งผอม หรือ Anorexia (อะนอเร็กเซีย)

โรคอนาร็อกเซีย คือโรคการกินผิดปกติ ที่เกิดจากปัญหาสุขภาพจิต โดยผู้ป่วยจะมีน้ำหนักที่น้อยและมีรูปร่างที่ผอมมากนั่นเอง ผู้ป่วยอาจมีพฤติกรรมเสี่ยงเกี่ยวกับการควบคุมน้ำหนัก อย่าง ล้วงคออาเจียนหลังทานอาหาร ใช้ยาลดน้ำหนัก ยาขับปัสสาวะ หรือการอดอาหารนั่นเอง ซึ่งแก้ได้ยาก เพราะผู้ป่วยส่วนใหญ่ ไม่คิดว่าตัวเอง ป่วยและไม่อยากแก้

อาการที่อาจเป็นได้ของโรค Anorexia

• น้ำหนักลดลงมากเกินไป
• รูปร่างผอมแห้ง ไม่มีกล้ามเนื้อ / ไขมัน
• จำนวนเม็ดเลือดผิดปกติ
• เกิดอาการเมื่อยล้า
• เวียนหัว
• นอนไม่หลับ
• นิ้วเขียวซีด ปากแห้ง
• ผิวแห้ง เหลือง
• ผมบาง / ร่วง
• ประจำเดือนไม่มา
• ท้องผูก
• หัวใจเต้นผิดจังหวะ
• ความดันโลหิตต่ำ
• กระดูกเปราะ
• แขนหรือขาบวม

อาการทางด้านพฤติกรรม ：

• อดอาหาร หรือ กินน้อย
• ออกกำลังหายอย่างหักโหม
• ล้วงคอ
• ใช้ยาระบาย ยาลดน้ำหนัก

อาการทางด้านจิตใจ :

• คิดมากเกี่ยวกับการกิน นับแคลอรี่
• เกิดอาการเบื่ออาหาร
• กังวลเรื่องน้ำหนักตัว
• หมกหมุ่นเกี่ยวกับรูปร่างตัวเอง และไม่ยอมรับว่าตัวเองน้ำหนักต่ำกว่าปกติ จึงลดอย่างต่อเนื่อง
• แยกตัวจากสังคม
• หงุดหงิด หรือซึมเศร้า
• คิดฆ่าตัวตาย

Anorexia เกิดจากอะไร?
ยังไม่ทราบสาเหตุของโรคนี้  แต่โรคนี้มีปัจจัยเสี่ยงที่เกิดขึ้นร่วมกัน ได้แก่

ยีนหรือพันธุกรรม
ข้อสันนิษฐานเกี่ยวกับยีน การทำงานในสมอง หรือระดับฮอร์โมนที่เปลี่ยนแปลงไปผู้ที่มีบุคคลในครอบครัวป่วยเป็นโรคผิดปกติเกี่ยวกับการกิน โรคซึมเศร้า หรือใช้สารเสพติด มีความเสี่ยง

สภาวะจิตใจ
สภาวะอารมณ์หรือจิตใจบางอย่างอาจส่งผลให้ป่วยเป็น อะนอร์เร็กเซีย ได้ โดยผู้ที่ประสบสภาวะอารมณ์หรือจิตใจต่อไปนี้อาจเสี่ยงป่วยเป็นโรคนี้

• มีแนวโน้มเป็นโรคซึมเศร้าและวิตกกังวล
• จัดการความเครียดได้ไม่ดี
• กังวล กลัว และคิดมากเกี่ยวกับอนาคตมากเกินไป
• เสพติดความสมบูรณ์แบบ
• เคร่งครัด
• มีพฤติกรรมย้ำคิดย้ำทำ

สภาพแวดล้อม
การรับเอาวัฒนธรรมและค่านิยมความผอมที่เผยแพร่ตามสื่อต่าง ๆ อาจเกิดปัจจัยจากสภาพแวดล้อมอื่น ๆ เช่น

• แรงกดดันจากเพื่อนที่นิยมรูปร่างผอม
• ถูกกลั่นแกล้งล้อเลียนเรื่องรูปร่างและน้ำหนัก
• เหตุการณ์ที่ก่อให้เกิดความเครียด
• เผชิญกับปัญหาความสัมพันธ์ในครอบครัว
• ถูกทำร้ายร่างกายหรือทารุณกรรมทางเพศ

วิธีการรักษา  

จิตบำบัด ผู้ป่วยโรค Anorexia จะได้รับการรักษาด้วยวิธีจิตบำบัดต่าง ๆ เวลาประมาณ 6-12 เดือน

Focal Psychodynamic Therapy : FPT เป็นวิธีจิตบำบัด ที่เน้นให้ผู้ป่วยรับมือกับภาวะทางจิต ความคิด หรือความรู้สึกที่เกิดขึ้น อาจเกี่ยวเนื่องกับปมขัดแย้งที่เกิดขึ้นในวัยเด็กหรือในอดีต นักบำบัดจะกระตุ้นให้ผู้ป่วยนึกถึงปมขัดแย้งที่ส่งผลต่อตัวเอง เพื่อช่วยหาวิธีรับมือกับพฤติกรรม หรือความคิดเหล่านั้นนั่นเอง

จิตบำบัดสัมพันธภาพระหว่างบุคคล (Interpersonal Therapy: IPT) วิธีนี้เชื่อว่า ความสัมพันธ์ต่อผู้คนรอบข้างและสิ่งแวดล้อมภายนอกมีอิทธิพลต่อสุขภาพจิต นักจิตบำบัดจึงจะพิจารณาความสัมพันธ์กับบุคคลรอบข้างของผู้ป่วยและหาวิธีแก้ไขพฤติกรรมหรือความคิดดังกล่าวได้อย่างไร

ความคิดเและพฤติกรรมบำบัด (Cognitive Behavioural Therapy: CBT) วิธีนี้จะโฟกัสไปที่ทัศนคติที่จะส่งผลต่อพฤติกรรมของผู้ป่วย โดยนักบำบัดจะช่วยปรับความคิดของผู้ป่วย ซึ่งจะนำไปสู่การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมนั่นเอง

Cognitive Analytic Therapy (CAT)วิธีนี้จะโฟกัสไปที่ ปัญหาสุขภาพจิตที่เกิดขึ้นเกิดจากรูปแบบพฤติกรรมหรือความคิดที่ไม่ส่งผลดีต่อสุขภาพ

การบำบัดครอบครัว (Family Interventions) ในกรณีที่ผู้ป่วย Anorexia ยังมีอายุน้อย การบำบัดครอบครัวนั้นสำคัญมาก โดยจะมุ่งเน้นไปที่ผลกระทบโรคที่ส่งผลต่อครอบครัว ซึ่งจะช่วยให้เข้าใจลักษณะของโรคและวิธีที่บุคคลในครอบครัวจะช่วยเหลือผู้ป่วยด้วย

วิธีเพิ่มน้ำหนัก แผนการรักษาโรคนี้จะครอบคลุมคำแนะนำในการรรับประทานอาหารเพื่อเพิ่มน้ำหนักตัวอย่างปลอดภัย โดยแพทย์จะให้ผู้ป่วยเริ่มรับประทานอาหารในปริมาณน้อย และค่อย ๆ เพิ่มปริมาณอาหารอย่างช้า ๆ เมื่อร่างกายปรับตัวได้แล้ว

ยารักษา โรค Anorexia ไม่สามารถรักษาได้ด้วยยาเพียงอย่างเดียว แพทย์มักใช้รักษาควบคู่กับวิธีบำบัด โดยใช้ยาเพื่อรักษาภาวะทางจิตอื่น ๆ ที่เกิดขึ้นร่วมด้วย เช่น โรคย้ำคิดย้ำทำ หรือโรคซึมเศร้า ยาที่ใช้รักษาผู้ป่วย Anorexia ได้แก่ ยากลุ่มเอสเอสอาร์ไอ และยาโอแลนซาปีน

โรคล้วงคอ หรือ บูลิเมีย (Bulimia)

Bulimia nervosa คือ ผู้ป่วยจะรับประทานอาหารปริมาณมากตามด้วยการกำจัดอาหารที่เพิ่งรับประทานเข้าไปเพื่อไม่ให้น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้น โรค Bulimia เกิดขึ้นได้กับคนทุกเพศทุกวัย แต่พบได้บ่อยในกลุ่มวัยรุ่นเพศหญิง

อาการที่อาจเป็นได้ของโรค Bulimia

• รับประทานอาหารปริมาณมากในช่วงเวลาสั้น ๆ
• จำกัดปริมาณอาหาร
• ล้วงคอเพื่อให้อาเจียน
• ออกกำลังกายอย่างหักโหม
• ใช้ยาระบาย ยาขับปัสสาวะ
• ใช้อาหารเสริมหรือผลิตภัณฑ์สมุนไพรเพื่อลดน้ำหนัก
• กังวลว่าน้ำหนักตัวจะเพิ่มขึ้น
• หมกมุ่นอยู่กับน้ำหนักและรูปร่าง
• มีความคิดแง่ลบต่อภาพลักษณ์ของตัวเอง
• ควบคุมพฤติกรรมการรับประทานอาหารไม่ได้
• สภาวะอารมณ์เปลี่ยนไปจากปกติ เช่น รู้สึกเครียด หรือวิตกกังวล
• ประจำเดือนมาผิดปกติ

สาเหตุของ Bulimia

ในทางการแพทย์ปัจจุบันยังคงไม่ทราบสาเหตุที่แน่ชัดของโรค Bulimia แต่โรคนี้อาจเกิดจากปัจจัยต่าง

• อายุ : มักพบมากในช่วงวัยรุ่นตอนปลายจนถึงช่วงผู้ใหญ่ตอนต้น
• เพศ: เพศหญิงมีโอกาสเป็นโรค Bulimia มากกว่าเพศชาย
• พันธุกรรม : ผู้ที่มีประวัติบุคคลในครอบครัว (โดยเฉพาะญาติสายตรงลำดับที่ 1) ป่วยเป็นโรคผิดปกติเกี่ยวกับการกิน เป็นโรคซึมเศร้า ติดสุรา หรือติดยาเสพติด
• สภาวะทางร่างกาย ภาวะขาดสารสื่อประสาทเซโรโทนินในสมอง หรือการมีน้ำหนักตัวมากในวัยเด็กและวัยรุ่นก็อาจเป็นปัจจัยที่ทำให้เกิดโรคนี้ได้
• สภาวะทางจิตใจ สภาวะอารมณ์และปัญหาสุขภาพจิตบางอย่าง เสี่ยงป่วยเป็นโรค Bulimia ได้ เช่น ความเครียด โรควิตกกังวล
• การเผชิญสถานการณ์ที่ทำให้เกิดความเครียดหรือส่งผลกระทบต่อสภาพจิตใจ เช่น การถูกคุกคามทางเพศ
• ค่านิยมตามสื่อต่าง ๆ สื่อโทรทัศน์ อินเทอร์เน็ต
• อาชีพ นักกีฬา นักแสดง นักเต้น หรือนางแบบ เป็นกลุ่มอาชีพที่มีความเสี่ยงสูง เนื่องจากผู้ฝึกสอนหรือผู้ปกครองอาจคอยกระตุ้นให้ลดน้ำหนัก

ระดับความรุนแรงของโรค Bulimia

• ระดับไม่รุนแรง: 1-3 ครั้ง/สัปดาห์
• ระดับปานกลาง: 4-7 ครั้ง/สัปดาห์
• ระดับรุนแรง: 8-13 ครั้ง/สัปดาห์
• ระดับรุนแรงมาก: มากกว่า 13 ครั้ง/สัปดาห์

ภาวะแทรกซ้อนของโรค Bulimia
คนที่ประสบกับปัญหา Eating Disorder โรคบูลิเมียมัก ได้รับผลกระทบที่ส่งผลต่อร่างกายและจิตใจ มีตั้งแต่อาการเล็กน้อยถึงขั้นตรายต่อชีวิต ซึ่งผลแทรกซ้อนหรืออันตรายจากโรคบูลิเมียมีผลจากการได้รับสารอารที่ไม่ครบถ้วน จากการล้วงคอ รวมไปถึงการใช้ยาระบาย ยาขับปัสสาวะ และยาลดความอ้วนเป็นประจำอีกด้วยค่ะ

• ผิวพรรณแห้งเหี่ยวย่น
• รู้สึกเหนื่อยล้า อ่อนเพลีย เวียนศีรษะ
• ผมร่วง เล็บไม่แข็งแรง หักง่าย
• ประจำเดือนมาไม่ปกติ ประจำเดือนไม่มา
• ปากแห้ง ต่อมน้ำลายอักเสบทำให้ใบหน้าดูบวม
• มีแผลในกระเพาะอาหารเนื่องจากกรดจากกระเพาะอาหารที่เกิดจากการล้วงคออาเจียน
• เยื่อบุหลอดอาหารและกระเพาะอาหารอาจฉีกขาด รวมไปถึงอาจมีเลือดออกในทางเดินอาหาร เนื่องจากการอาเจียนบ่อย ๆ
• มีกลิ่นปาก ฟันผุ และปัญหาสุขภาพเหงือกและช่องปากอื่น ๆ เนื่องจากกรดในกระเพาะอาหารที่เกิดจากการล้วงคออาเจียน
• ท้องผูก กล้ามเนื้อลำไส้ได้รับความเสียหาย เนื่องจากการใช้ยาระบายเป็นประจำ

การรักษาบูลิเมีย

ในการรักษาโรค Bulimia นั้น อาจจำเป็นต้องใช้วิธีรักษาร่วมกันมากกว่า 1 วิธี ซึ่งการรักษาด้วยการฟื้นฟูสภาพจิตร่วมกับการใช้ยาต้านเศร้า

• การบำบัดความคิดและพฤติกรรม (Cognitive Behavioral Therapy)  วิธีนี้จะโฟกัสไปที่ทัศนคติที่จะส่งผลต่อพฤติกรรมของผู้ป่วย โดยนักบำบัดจะช่วยปรับความคิดของผู้ป่วย ซึ่งจะนำไปสู่การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมนั่นเอง
• การบำบัดสัมพันธภาพระหว่างบุคคล (Interpersonal Therapy)  วิธีนี้เชื่อว่า ความสัมพันธ์ต่อผู้คนรอบข้างและสิ่งแวดล้อมภายนอกมีอิทธิพลต่อสุขภาพจิต นักจิตบำบัดจึงจะพิจารณาความสัมพันธ์กับบุคคลรอบข้างของผู้ป่วยและหาวิธีแก้ไขพฤติกรรมหรือความคิดดังกล่าวได้อย่างไร
• การบำบัดแบบครอบครัว (Family-Based Therapy) ในกรณีที่ผู้ป่วย Anorexia ยังมีอายุน้อย การบำบัดครอบครัวนั้นสำคัญมาก โดยจะมุ่งเน้นไปที่ผลกระทบโรคที่ส่งผลต่อครอบครัว ซึ่งจะช่วยให้เข้าใจลักษณะของโรคและวิธีที่บุคคลในครอบครัวจะช่วยเหลือผู้ป่วยด้วย
• การใช้ยารักษา การใช้ยาต้านเศร้าควบคู่กับการพูดคุยบำบัดทางจิตอาจช่วยลดอาการของโรค Bulimia ได้ : ยาฟลูอ็อกซีทีน (Fluoxetine) ซึ่งเป็นยาต้านซึมเศร้าในกลุ่ม SSRI (Selective Serotonin Reuptake Inhibitors)
• โภชนศึกษา แพทย์และนักโภชนาการอาจช่วยวางแผนการรับประทานอาหารที่เหมาะสม เพื่อให้ผู้ป่วยกลับมามีน้ำหนักตัวเป็นปกติ

—————————————————————————————————————

หากมีอาการที่แปลกไปกว่าปกติ สามารถการเช็กอาการป่วยเบื้องต้นด้วย Agnos จะเป็นตัวเลือกสำคัญที่ทำให้คุณรู้แนวทาง และวางแผนเพื่อป้องกันเหตุการณ์ไม่คาดฝันที่จะเกิดขึ้น

สามารถเช็คอาการต่างๆที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพร่างกายและจิตใจได้ฟรีที่ Agnos

อ้างอิง

https://www.pobpad.com/bulimia-%E0%B8%9A%E0%B8%B9%E0%B8%A5%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%B5%E0%B8%A2

https://absolute-health.org/th/blog/post/bulimia-nervosa.html

โรคบูลิเมีย-โรคล้วงคอ สุดแปลก กลัวอ้วนแต่ไม่กลัวตาย!

https://www.pobpad.com/anorexia-%E0%B8%AD%E0%B8%B0%E0%B8%99%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B9%87%E0%B8%81%E0%B9%80%E0%B8%8B%E0%B8%B5%E0%B8%A2#:~:text=Anorexia%20(%E0%B8%AD%E0%B8%B0%E0%B8%99%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B9%87,%E0%B8%81%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%9A%E0%B8%84%E0%B8%B8%E0%B8%A1%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%B3%E0%B8%AB%E0%B8%99%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B8%B0

โรค Anorexia Nervosa

Anorexia โรคคลั่งผอม คืออะไร เกิดจากสาเหตุใด ส่องคนรอบตัวว่าใช่หรือไม่